Upadłość firmy dla wielu osób emocjonalnie z nią związanych często stanowi tragedię. Dlatego też niejednokrotnie osoby takie zwlekają ze złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości. Zwłoka, często zrozumiała z punktu widzenia emocjonalnego, bo przecież sytuacja finansowa może się poprawić, bo przecież może „przyjść” nowe, duże zamówienie poprawiające kondycję finansową, jest jednak bardzo niebezpieczna dla osób sprawujących funkcje zarządzające w firmach.

Zgodnie z art. 21 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r., poz. 498 z późn. zm.) istnieje obowiązek zgłoszenia do Sądu wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie 30 dni od  dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości.

Co to znaczy jednak, że „wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości”? Podstawą do ogłoszenia upadłości jest niewypłacalność. Z niewypłacalnością mamy do czynienia, zgodnie z art. 11 ww. ustawy, w przypadku „utraty zdolności do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych”.

Domniemywa się przy tym, że nastąpiła utrata zdolności do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w ich wykonywaniu przekracza trzy miesiące. W przypadku spółek prawa handlowego niewypłacalność, w rozumieniu przepisów prawa upadłościowego, ma miejsce także wtedy, gdy zobowiązania pieniężne przekraczają wartość majątku spółki, jeżeli zgodnie z bilansem zobowiązania spółki, z wyłączeniem rezerw na zobowiązania oraz zobowiązań wobec jednostek powiązanych, przekraczają wartość jej aktywów a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące.
Jak widać, w celu oceny czy zachodzą przesłanki do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości niezbędna jest analiza księgowa w tym zakresie.

Czym skutkuje zaniedbanie w zakresie zwłoki ze złożeniem takiego wniosku?

Obowiązek złożenia przedmiotowego wniosku do Sądu spoczywa, w przypadku spółek prawa handlowego, na każdym, kto na podstawie przepisów k.s.h. oraz umowy lub statutu spółki ma prawo do prowadzenia spraw spółki, jej reprezentacji samodzielnie lub łącznie z innymi osobami. Najczęściej takimi osobami są członkowie zarządu spółki lub prokurenci.

W przypadku zaniechania lub zwłoki w złożeniu wniosku we wskazanym wyżej terminie 30 dni, osoby te ponoszą osobistą odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia wniosku, chyba że nie ponoszą winy. Mogą one uwolnić się od odpowiedzialności w szczególności jeżeli wykażą, że w ww. terminie otwarto postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu.
W przypadku dochodzenia odszkodowania przez wierzyciela takiej spółki domniemywa się, że szkoda, o której wyżej mowa, obejmuje wysokość niezaspokojonej wierzytelności wierzyciela wobec tej spółki. W praktyce oznacza to odpowiedzialność osobistą majątkową (czyli prywatnym majątkiem) osób zarządzających spółkami za jej zobowiązania. Zwłoka w złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości jest zatem bardzo niebezpieczna, nie należy jej dokonywać. Pilnowanie wysokości zobowiązań przez dział księgowy z punktu widzenia przepisów prawa upadłościowego umożliwia złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości w wymaganym ustawowo terminie, gwarantuje bezpieczeństwo osobiste majątkowe osób sprawujących funkcje zarządzające.
Zleć księgowemu dokładne pilnowanie tych kwestii!